Risk Ölçüm ve Değerleme Esasları

Türkçe

Risk Ölçüm ve Değerleme Esasları
Yapılan Açıklama Güncelleme mi?
Hayır (No)
Yapılan Açıklama Düzeltme mi?
Hayır (No)
Konuya İlişkin Daha Önce Yapılan Açıklamanın Tarihi
-
Bildirim İçeriği
Açıklamalar

Fon`un maruz kalabileceği riskler şunlardır: 


1) Piyasa Riski: Piyasa riski ile borçlanmayı temsil eden finansal araçların, ortaklık  paylarının, diğer menkul kıymetlerin, döviz ve dövize endeksli finansal araçlara dayalı türev  sözleşmelere ilişkin taşınan pozisyonların değerinde, faiz oranları, ortaklık payı fiyatları ve döviz  kurlarındaki dalgalanmalar nedeniyle meydana gelebilecek zarar riski ifade edilmektedir. Söz  konusu risklerin detaylarına aşağıda yer verilmektedir: 

a- Faiz Oranı Riski: Fon portföyüne faize dayalı varlıkların (borçlanma aracı, ters repo vb.)  dahil edilmesi halinde, söz konusu varlıkların değerinde piyasalarda yaşanabilecek faiz  oranları değişimleri nedeniyle oluşan riski ifade eder. 

b- Kur Riski: Fon portföyüne yabancı para cinsinden varlıkların dahil edilmesi halinde,  döviz kurlarında meydana gelebilecek değişiklikler nedeniyle Fon`un maruz kalacağı zarar  olasılığını ifade etmektedir. 

c- Ortaklık Payı Fiyat Riski: Fon portföyüne ortaklık payı dahil edilmesi halinde, fon  portföyünde bulunan ortaklık paylarının fiyatlarında meydana gelebilecek değişiklikler  nedeniyle portföyün maruz kalacağı zarar olasılığını ifade etmektedir. 

ç- Kar Payı Oranı Riski: Fon portföyüne faize dayalı olmayan varlıkların (kira sertifikası ve katılma hesabı vb) dahil edilmesi halinde, söz konusu ürünlerin sağlayacağı kira/kâr payı  oranlarında yaşanabilecek dalgalanmalar nedeniyle oluşan riski ifade eder. 

d- Kıymetli Maden Riski: Fon portföyüne kıymetli madenler veya kıymetli madenlere  dayalı sermaye piyasası araçları dahil edilmesi halinde, kıymetli maden fiyatlarında meydana  gelebilecek değişiklikler nedeniyle portföyün maruz kalacağı zarar olasılığını ifade  etmektedir. 

e- Emtiaya Dayalı Türev Araçlar Riski: Fon portföyüne emtiaya dayalı türev araçların  dahil edilmesi halinde, söz konusu emtia değerlerinde yaşanabilecek değişimler nedeniyle  oluşan riski ifade eder. 

 2) Karşı Taraf Riski: Karşı tarafın sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine  getirmek istememesi ve/veya yerine getirememesi veya takas işlemlerinde ortaya çıkan aksaklıklar  sonucunda ödemenin yapılamaması riskini ifade etmektedir. 

3) Likidite Riski: Fon portföyünde bulunan finansal varlıkların istenildiği anda piyasa  fiyatından nakde dönüştürülememesi halinde ortaya çıkan zarar olasılığıdır. 

4) Kaldıraç Yaratan İşlem Riski: Fon portföyüne türev araç (vadeli işlem ve opsiyon  sözleşmeleri), saklı türev araç, swap sözleşmesi, varant, sertifika dahil edilmesi, ileri valörlü  tahvil/bono ve altın işlemlerinde ve diğer herhangi bir yöntemle kaldıraç yaratan benzeri işlemlerde  bulunulması halinde, başlangıç yatırımı ile başlangıç yatırımının üzerinde pozisyon alınması sebebi  ile Fon`un başlangıç yatırımından daha yüksek zarar kaydedebilme olasılığı kaldıraç riskini ifade  eder. 

5) Operasyonel Risk: Fon`un operasyonel süreçlerindeki aksamalar sonucunda zarar  oluşması olasılığını ifade eder. Operasyonel riskin kaynakları arasında kullanılan sistemlerin  yetersizliği, başarısız yönetim, personelin hatalı ya da hileli işlemleri gibi kurum içi etkenlerin yanı  sıra doğal afetler, rekabet koşulları, politik rejim değişikliği gibi kurum dışı etkenler de olabilir. 

6) Yoğunlaşma Riski: Belli bir varlığa ve/veya vadeye yoğun yatırım yapılması sonucu Fon`un bu varlığın ve vadenin içerdiği risklere maruz kalmasıdır.

 7) Korelasyon Riski: Farklı finansal varlıkların piyasa koşulları altında belirli bir zaman  dilimi içerisinde aynı anda değer kazanması ya da kaybetmesine paralel olarak, en az iki farklı  finansal varlığın birbirleri ile olan pozitif veya negatif yönlü ilişkileri nedeniyle doğabilecek zarar  ihtimalini ifade eder. 

8) Yasal Risk: Fon`un katılma paylarının satıldığı dönemden sonra mevzuatta ve düzenleyici  otoritelerin düzenlemelerinde meydana gelebilecek değişiklerden olumsuz etkilenmesi riskidir.

 9) İhraççı Riski: Fon portföyüne alınan varlıkların ihraççısının yükümlülüklerini kısmen  veya tamamen zamanında yerine getirememesi nedeniyle doğabilecek zarar ihtimalini ifade eder. 

10) Açığa Satış Riski: Fon portföyü adına açığa satışı yapılan finansal enstrümanların piyasa  likiditesinin daralması sebebiyle geri alım yapılarak iade imkanlarının azalması durumunu ifade  etmektedir. 

11) Teminat Riski: Türev araçlar üzerinden alınan bir pozisyonun güvencesi olarak alınan  teminatın, teminatı zorunlu haller sebebiyle likidite etmesi halinde piyasaya göre değerleme  değerinin beklenen türev pozisyon değerini karşılayamaması veya doğrudan, teminat niteliği ile ilgili  olumsuzlukların bulunması olasılığının ortaya çıkması durumudur. 

12) Opsiyon Duyarlılık Riskleri: Opsiyon portföylerinde risk duyarlılıkları arasında, işleme  konu olan spot finansal ürün fiyat değişiminde çok farklı miktarda risk duyarlılık değişimleri  yaşanabilmektedir. Delta; opsiyonun yazıldığı ilgili finansal varlığın fiyatındaki bir birim  değişmenin opsiyon priminde oluşturduğu değişimi göstermektedir. Gamma; opsiyonun ilgili  olduğu varlığın fiyatındaki değişimin opsiyonun deltasında meydana getirdiği değişimi ölçmektedir.  Vega; opsiyonun dayanak varlığının fiyat dalgalanmasındaki birim değişimin opsiyon priminde  oluşturduğu değişimdir. Theta; risk ölçümlerinde büyük önem taşıyan zaman faktörünü ifade eden gösterge olup, opsiyon fiyatının vadeye göre değişiminin ölçüsüdür. Rho ise faiz oranlarındaki  yüzdesel değişimin opsiyonun fiyatında oluşturduğu değişimin ölçüsüdür. 

13) Yapılandırılmış Yatırım/Borçlanma Araçlarından Kaynaklanan Riskler: Yapılandırılmış Yatırım/Borçlanma Araçlarının değeri ve dönem sonu getirisi faiz ödemesinin  yanında dayanak varlığın piyasa performansına bağlıdır. Yapılandırılmış Yatırım/Borçlanma  Araçlarının dayanak varlıkları üzerine oluşturulan stratejilerin getirisinin ilgili dönemde negatif  olması halinde, yatırımcı vade sonunda hiçbir itfa geliri elde edemeyeceği gibi, performansla orantılı  olarak vade sonunda elde edilen itfa tutarı nominal değerden daha düşük de olabilir. Bununla birlikte, Yapılandırılmış Yatırım/Borçlanma Araçlarının günlük fiyat oluşumunda  piyasa faizlerinde yaşanabilecek değişimler ve dayanak varlık fiyat değişimleri de etkili  olabilmektedir. Piyasa faizlerinde ve dayanak varlık fiyatında yaşanabilecek dalgalanmalar  Yapılandırılmış Yatırım/Borçlanma Araçlarının günlük değerlemesini etkileyebilmektedir. Fon`un  Riske Maruz Değer (RMD) hesaplamalarında türev araçlarla birlikte Yapılandırılmış  Yatırım/Borçlanma Araçlarından kaynaklanan piyasa riskleri de dikkate alınır. Yapılandırılmış Yatırım/Borçlanma Araçları yatırımı yapılması halinde karşı taraf riski de  mevcuttur. Karşı taraf riski, ihraççı kurumun Yatırım/Borçlanma Araçlarından kaynaklanan  yükümlülüklerini yerine getirememe riskini ifade eder. Karşı taraf riskini minimum seviyede  tutabilmek adına, Yapılandırılmış Yatırım/Borçlanma Araçları yatırımlarında ihraççının ve/veya  varsa yatırım aracının Fon Tebliği`nin 32. maddesinde belirtilen derecelendirme notuna sahip olması  koşulu aranır. 

14) Baz Riski: Vadeli işlem kontratlarının cari değeri ile konu olan ilgili finansal araç spot  fiyatının aldığı değer arasındaki fiyat farklılığı değişimini ifade etmektedir. Sözleşmede belirlenen  vade sonunda vadeli fiyat ile spot fiyat birbirine eşit olmaktadır. Ancak vadeli finansal araçların fon  portföyüne alındığı tarih ile vade sonuna kadar olan zaman diliminde teorik fiyatlamaya bağlı olarak  vadeli fiyat ile spot fiyat farklılık gösterebilmektedir. Bu durum baz değerin sözleşme vadesi  boyunca göstereceği değişim riskini ifade etmektedir. Risk tanımlamaları Kurul düzenlemeleri ve piyasalardaki gelişmeler takip edilerek düzenli  olarak gözden geçirilir ve gerekli görüldüğünde güncellenir. 3.2. Fon`un maruz kalabileceği risklerin ölçümünde kullanılan yöntemlere ilişkin detaylı  bilgilere Fon`un KAP sayfasında (www.kap.org.tr) yer verilmektedir.

Kaldıraç Yaratan İşlemler


 Fon portföyüne kaldıraç yaratan işlemlerden; borsadan veya borsa dışından, riskten korunma  ve/veya yatırım amacıyla dövize, faize, ortaklık paylarına, ortaklık payı endekslerine ve diğer  sermaye piyasası araçlarına dayalı türev araçlar (vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri), saklı türev  araç, varantlar, sertifikalar, ileri valörlü tahvil/bono ve altın işlemleri ve diğer herhangi bir yöntemle  kaldıraç yaratan benzeri işlemler dahil edilecektir. Kaldıraç yaratan işlemler nedeniyle Fon`un  başlangıç yatırımından daha yüksek zarar kaydedebilme olasılığı bulunmaktadır.Kaldıraç yaratan  işlemlerden kaynaklanan riskin ölçümünde Rehber`de belirlenen esaslar çerçevesinde Mutlak Riske  Maruz Değer (RMD) yöntemi kullanılacaktır. Fon`un Mutlak RMD`si fon toplam değerinin %25`ini  aşamaz.  

Kaldıraç yaratan işlemlere ilişkin olarak araç bazında ayrı ayrı hesaplanan pozisyonların  mutlak değerlerinin toplanması (sum of notionals) suretiyle ulaşılan toplam pozisyonun fon toplam  değerine oranına "kaldıraç" denir.Fon`un kaldıraç limiti %200`dür.

Fon portföyüne alınan yapılandırılmış yatırım araçlarının saklı türev araç niteliği taşıyıp  taşımadığı Kurucu tarafından değerlendirilerek söz konusu değerlendirmeyi tevsik edici belgeler  Kurucu nezdinde muhafaza edilir. Yapılandırılmış yatırım aracının saklı türev araç niteliğinde  olması halinde, risk ölçümüne ilişkin olarak Rehber`de yer alan esaslar uygulanır.


Değerleme Esasları ;


Yatırım Fonunun portföyünde yer alan varlıklar; TSPB tarafından  yayımlanarak 03.07.2023 tarihinde yürürlüğe giren ve muhtelif  tarihlerde güncellemesi yapılan "Kolektif Yatırım Kuruluşu  Portföylerinde Yer Alan Varlıkların Değerleme Esaslarına İlişkin  Yönerge" ("Yönerge")ye uygun olarak değerlenir. İşbu karar tarihinde  sonra Yönerge`de yapılması olası değişikliklerde, TSPB tarafından  yayımlanan en son genelgede ilan edilen en güncel Yönerge dikkate  alınır.  Bununla birlikte;  -Borsa dışı repo-ters repo sözleşmelerinde; borsa dışında gerçekleştirilen  ve takas işlemleri merkezi karşı taraf uygulamasına tabi olmayan repo ve  ters repo işlemlerinde, sadece Resmi Gazete`de fiyatı yayımlanan  borçlanma araçları işleme konu olacak ve Resmi Gazete`de yayımlanan  fiyatlar üzerinden değerlemeye tabi tutulacaktır.