TCMB'den kartlı harcamalarla ilgili yeni değerlendirme

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), kartla yapılan harcamaların talep koşullarını anlamada sıkça kullanıldığını ancak bu göstergenin doğru yorumlanabilmesi için kart kullanım alışkanlıklarındaki değişimin dikkate alınması gerektiğini vurguladı.

“Kart Kullanım Oranı ve Kartla Yapılan Harcamalar” başlıklı analiz, Merkez Bankası’nın resmi blogu “Merkezin Güncesi”nde yayımlandı. Yardımcı ekonomistler Ece Taşan Özel, Orhun Özel ve araştırmacı Tahamuhammet Süleyman tarafından kaleme alınan çalışmada, kartla yapılan harcamaların yüksek frekanslı ve güncel veri sağlaması nedeniyle izleme aracı olarak önem kazandığı belirtildi.

KARTLI HARCAMALAR TALEP DİNAMİKLERİNDEN KOPTU MU?

Analize göre, kartla yapılan harcamalar 2021 yılına kadar özel tüketim kalemiyle paralel bir seyir izledi. Ancak son yıllarda kartlı harcamalardaki artış, özel tüketimin seyrinden belirgin biçimde ayrıştı. Bu farklılaşmanın temelinde ise sadece talep artışı değil, aynı zamanda tüketici davranışındaki önemli bir değişim yatıyor: nakit ödemeden kartlı ödemeye geçişin hızlanması.

NAKİT YERİNE KART TERCİHİ ARTIYOR

Analizde, bu yönelimin temel nedenleri arasında dijitalleşme, temassız ödeme teknolojilerinin yaygınlaşması ve yüksek enflasyon nedeniyle nakit taşımanın maliyetli hale gelmesi gösteriliyor. Bu faktörler, kart kullanım oranını hızla artırdı ve bu durum da harcama verilerini doğrudan etkiledi.

TALEP VERİLERİNİ DOĞRU OKUMAK İÇİN YENİ YÖNTEM

Merkez Bankası uzmanları, sağlıklı bir talep değerlendirmesi yapılabilmesi için kart kullanım oranının zaman serisi olarak tahmin edilmesi gerektiğini ifade etti. Bu amaçla akaryakıt sektörü referans alındı. Çünkü bu sektörde hem toplam satış miktarlarına hem de kartla yapılan harcama verilerine ulaşılabiliyor.

Akaryakıt sektöründeki verilerden elde edilen kart kullanım oranı, diğer sektörlere de genellenerek toplam kartlı harcamaların "ödeme tercihi etkisinden arındırılması" sağlandı. Bu şekilde düzeltilmiş seri, tüketim eğilimlerini daha sağlıklı yansıtıyor.

DÜZELTME SONRASI GÖRÜNÜM DAHA ILIMLI

Analiz sonuçlarına göre, kart kullanım oranı dikkate alınarak düzeltilen kartlı harcama verisi, son yıllarda parasal sıkılaşmanın etkisiyle özel tüketimde gözlenen ılımlı seyri daha doğru biçimde yansıtıyor. Aksi halde, kart kullanımının artışı nedeniyle talep olduğundan daha güçlü görünebiliyor.

TCMB: HARCAMA VERİLERİNİN YORUMLANMASINDA YENİ DÖNEM

Analizin özet kısmında, kartlı harcamaların talep göstergesi olarak değerini koruduğu, ancak tüketici ödeme tercihlerindeki dönüşümün mutlaka hesaba katılması gerektiği vurgulanıyor. Bu düzeltmeyle birlikte, harcamaların özel tüketim ile daha tutarlı bir görünüm sergilediği belirtiliyor.

Burada yer alan bilgiler yatırım tavsiyesi içermez. Bilgi için: Sorumluluk Beyanı